این حرف و سخن کهنه اى است که چرا کفاره گناهى را که دیوانه اى در بلخ آلمان و اروپا کرد باید ما در شوشتر خاورمیانه بدهیم؟
جلال آل احمد، سفر به ولایت عزراییل، ص 92
*
آقا جلال، بهمن 1341 هفده روز با زنش مهمان دولت اسراییل بود و فرصت یافت تا از نزدیک آنچه را در کتاب ها می خوانده درباره ی اسراییل از نزدیک ببیند. حاصل این دیدار و تحقیقاتی دیگر می شود کتاب «سفر به ولایت عزراییل» که بسیار خواندنی و عجیب است.
داش مشتی‌ها و اوباشان و از این طبقه مردمی که از هیچ مناهی و معاصی روگردان نیستند و در مرئی و منظر خاص و عام مرتکب هر نوع گناه و کار زشتی می‌شوند، همگی چپق‌های خود را شکسته و خرده تکه‌های آن را در جلو عمارت کمپانی انباشتند و با ناسزا گفتن به کمپانی رژی فریاد می‌کردند: «من شراب را علانیه و برملا می‌خورم و از هیچ باکی ندارم. ولی چپق را تا آقای میرزا حلال نکند دم هم نخواهم زد. من عرق را به امید شفاعت صاحب‌الزمان می‌خورم؛ چپق را به چه امید بکشم؟»
تحریم تنباکو، ابراهیم تیموری، شرکت کتاب‌های جیبی
به نقل از:
چهارده قرن تلاش شیعه برای ماندن و توسعه
...عجب خدمتی به ملت و مردم می‌کنید. هر کس هم که تریاک‌کش نبود حالا چپوق تریاک می‌کشد. قلیان چرس را عجب رواجی دادید. مرد که بی‌جهت قلیان را ترک نمی‌کند؛ لابد است برود یا تریاک بکشد و یا چرس یا هر نجاستی که گیرش بیاید سر قلیان بگذارد، بکشد و دیوانه شود...
از مکتوبات ناصرالدین‌شاه قاجار
خطاب به آیت‌الله العظمی سیدمحمدحسن حسینی (میرزای شیرازی)
نقل از:
چهارده قرن تلاش شیعه برای ماندن و توسعه
در دوره‌ای که «اسکافی» مقام دبیری داشت، «ماکان کاکوی» راه عصیان پیش گرفت. «نوح بن منصور»، «تاش» را با عده‌ای سپاهی به جنگ او فرستاد.
در این جنگ «ماکان» کشته شد. «تاش» به «اسکافی» گفت: «کبوتر بباید فرستاد، بر مقدمه، تا از پی آن مسرع فرستاده شود. اما جمله‌ی وقایع را به یک نکته باز باید آورد...»
«اسکافی» دو انگشت کاغذ برگرفت و بنوشت: «اما ماکان فصار کاسمه والسلام» «ماکان» چون نام خویش شد، یعنی نیست و نابود گردید.
چون این کبوتر به امیر «نوح بن منصور» رسید، ازین فتح چندان تعجب نکرد که از این لفظ...
به نقل از نظامی عروضی
تاریخ اجتماعی ایران (ج ۴ – ب ۱)
مرتضی راوندی
به نقل از: معارف، بهاءولد
تاریخ اجتماعی ایران (ج ۴ - ب ۱– ص ۱۹۵)
مرتضی راوندی
بارها در پاسخ به سوال «چه بخوانیم؟» به دوستان جوانم توصیه کرده‌ام که «زندگی‌نامه» بخوانید و هنوز هم فکر می‌کنم توصیه‌ای از این خردمندانه‌تر ندارم.
زندگی‌نامه‌ی خودنوشته‌ی هوشنگ مرادی کرمانی از دوران کودکی‌اش را احتمالاً می‌شناسید. خواندنی و به یاد ماندنی. کتابی که به قول نویسنده: «... بی‌هیچ تحقیق و یادداشتی، فقط از حافظه برآمده است...»
امروز هشت قسمت از گفتگوی هوشنگ مرادی کرمانی با رادیو فرهنگ را پیدا کردم که برای کسانی که «شما که ...» را خوانده‌اند حتما شنیدنی است.
برای تحقیق در تفاوت بین «گفتن» و «نوشتن» نمونه‌ی خوبی‌ست.
چهارده قرن تلاش شیعه برای ماندن و توسعه
روح الله حسینیان
انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بهمن ۸۷
نگاه کردن به تاریخ از دور، آن‌چنان دور که چهارده قرن را بتوانی در چهارصد صفحه جا بدهی کار ساده‌ای نیست و یقیناً نوشتن این کتاب هم کار ساده‌ای نبوده‌است. هر چند که شاید مخاطبان متخصص از غیرآکادمیک بودن بیان کتاب انتقاد کنند؛ اما مطمئناً بهترین کتابی‌ست که با این حجم می‌تواند عصاره‌ی چهارده قرن تلاش شیعه برای ماندن و توسعه را با زبانی همه فهم برای مخاطب عام باز گوید.
روح‌الله حسینیان بر خلاف رسول جعفریان برای بیان تاریخ، خود را مقید به ذکر مکرر منابع ندانسته و هر چند در ذکر احوال اشخاص و وقایع عمیق نشده، اما تحلیل‌هایش را بی‌رودربایستی با خواننده در میان می‌گذارد و ابایی از این ندارد که به جانب‌داری از حرکت شیعه در طول تاریخ متهم شود.
به بهانه‌ی درس تاریخ سیاسی شیعه ۲ از خواندن این کتاب لذت می‌برم.
بعضی از کتاب‌های درسی این ترم را نمی‌توانم در قم پیدا کنم. تصادفاً شما در کتاب‌خانه‌تان ندارید؟
* تاریخ اجتماعی ایران (جلد چهارم) – مرتضی راوندی
* تاریخ سیاسی تشیع تا تشکیل حوزه علمیه قم (مقدمه‌ای بر تاریخ انقلاب اسلامی) – روح الله حسینیان – نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی
* تاریخ اندیشه‌های سیاسی در ایران و اسلام – علی‌اصغر حلبی – نشر پیام نور
مطالعات اسلامی در غرب
دکتر محسن الویری
انشارات سمت، چاپ اول 1381، 239 صفحه
خوشحالم که مجبورم چنین کتاب‌هایی را -برای نمره گرفتن هم که شده- بخوانم.
از چند سال قبل با عبارت «شرق‌شناسان» و «شرق‌شناسی» آشنا هستم. اما لازم بود یک بار از نگاه اسلامی به این حرکت خزنده‌ی استعماری نگاه کنم تا قطعات متفرق پازل «تاریخ معاصر سلطه» در ذهنم منظم شود.
انصافا دکتر الویری، در عین اختصار، به این موضوع نگاهی جامع و نافذ دارد.
خوشحالم که امروز نوجوانان و جوانانی که به نوشتن علاقمند هستند مجلات خوبی برای خواندن دارند.
یک سالی می‌شود که مشتری ثابت «همشهری داستان» هستم. کاری متوازن و معقول از تیمی خوش‌قریحه و حرفه‌ای که مسلمانند و به حسن و قبح ذاتی افعال معتقدند!
اما این هفته به توصیه‌ی برادری عزیز شماره‌ی آخر «داستان» را ورق زدم. انصافاً متحیرم کرد. همه‌ی اعتدال و میانه‌روی بچه‌های همشهری را با نوعی تعهد انقلابی گره زده‌اند و محصولی باکیفیت تحویل داده‌اند.
حالا که این دو را در کنار هم مقایسه می‌کنم می‌توانم بگویم: «نیمه‌ی تهرانی وجودم همشهری داستان را بیشتر می‌پسندد و نیمه‌ی قمی وجودم ماهنامه‌ی داستان را.» البته خواندن هر دو را به دوستان خوبم توصیه می کنم.
تاریخ صدر اسلام (عصر نبوت)
دکتر غلامحسین زرگری‌نژاد
انتشارات سمت، چاپ اول ۱۳۷۸، ۶۷۷ صفحه
تاریخ وقایع آشنای صدر اسلام از نگاه دکتر زرگری‌نژاد وقایع پنهان و زوایای نادیده‌ی فراوانی دارد.
بعد از خواندن این کتاب بار دیگر به نظرم رسید که آدم هیچ وقت نمی‌تواند مطمئن باشد که چیزهایی که از تاریخ می‌داند کامل و درست است. هر چقدر هم که این دانسته‌های تاریخی در نظر عوام کاملاً مشهور و مقبول باشد، باز هم با چند سؤال دقیق ارکانش به لرزه در می‌آید و فرو می‌ریزد.
«سعه‌ی صدر» و «فروتنی» باید دو خصلت جدی تاریخ‌دان (در این‌جا: تاریخ‌خوان!) باشد.
* انسان ۲۵۰ ساله / بیانات مقام معظم رهبری درباره زندگی سیاسی – مبارزاتی ائمه معصومین علیهم‌السلام / مرکز صهبا / موسسه جهادی / ۸۰۰۰ تومان
* دغدغه‌های فرهنگی / شرح مزجی یکی از بیانات مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۳ با استفاده از دیگر بیانات معظم‌له / مرکز صهبا / موسسه جهادی / ۴۰۰۰ تومان
* صهبای اردوی جهادی / برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری درباره‌ی اردوی جهادی، کمیته امداد و جهاد سازندگی / مرکز صهبا / موسسه جهادی / ۴۲۰۰ تومان
* فلسطین / از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی / موسسه فرهنگی پژوهشی انقلاب اسلامی / ۶۵۰۰ تومان
* زرسالاران یهود / نگاهی به شبکه های قدرت و ثرورت در جهان امروز / اله صادقی / کتاب دانشجویی (میراث اهل قلم) / ۱۲۰۰ تومان
* این نقشه جعلی است / نگاهی به تاریخ فلسطین از آغاز تا امروز / زهرا اشعری / کتاب دانشجویی (میراث اهل قلم) / ۱۳۰۰ تومان
* گزیده شعر جنگ و دفاع مقدس / انتخاب و توضیح مرحوم دکتر سید حسن حسینی / سوره مهر / ۴۴۰۰ تومان
* حتی پلاک خانه را... / شعر معاصر / سید مهدی موسوی / فصل پنجم / ۲۲۰۰ تومان
* عطر عطش / آثار منتخب سومین جایزه ادبی داستان لوح / به کوشش سارا عرفانی / سوره مهر / ۲۷۰۰ تومان
* قیدار / رمان / رضا امیرخانی / افق / ۹۰۰۰ تومان
* من مادر مصطفی / خاطرات دانشمند شهید مصطفی احمدی روشن / رحیم مخدومی / شاهد / ۳۰۰۰ تومان
* محله‌های زندگی / برشی از زندگی لامعه لشکرلو / مریم برادران / روایت فتح / ۱۰۰۰ تومان
* حنانه / زندگی‌نامه داستانی / مریم برادران / روایت فتح / ۱۱۰۰ تومان
* درباره‌ی اینترنت / هیوبرت ال.دریفوس / ترجمه علی فارسی نژاد / ساقی / ۳۰۰۰ تومان
* اقناع سازی و ارتباطات اجتماعی / حجت‌اله مرادی / ساقی / ۲۸۰۰ تومان
* اینترنت و دین‌داری / نعمت‌الله کرم‌الهی – دانشگاه باقرالعلوم / بوستان کتاب / ۹۰۰۰ تومان
*دوستی‌های ابدی / به دوستی‌های‌مان بیشتر فکر کنیم / انتشارات قدس رضوی / ۱۰۰۰ تومان
* آیینه‌ام باش / فرهنگ دوستی در جامعه دینی / سیدمحمود مرویان حسینی / انتشارات قدس رضوی / ۱۰۰۰ تومان
نیمی از هجده کتاب بالا را برای بار چندم است که می خرم. کتاب خوب دستم نمی‌ماند. جریان دارد. می‌آید و می‌رود!
اینک شوکران ۱
منوچهر مدق به روایت همسر شهید
مریم برادران، انتشارات روایت فتح، ۱۳۸۲، ۸۰ صفحه
قیمت چاپ چهارم ۸۰۰ تومان
... به هیچ‌وجه میل ندارم تاریخ‌نگاری را به‌عنوان یک حرفه به کسی توصیه کنم. نه‌فقط بدان جهت که به‌قول بعضی «حرفه‌ای جان‌کاه» است. بلکه مخصوصاً از آن رو که «حرفه‌ای حسود»ست و اجازه نمی‌دهد مورخ به کار دیگر بپردازد. در واقع حتی مورخ اگر به کار دیگر هم بپردازد، با دید تاریخی در آن می‌نگرد و همه‌چیز را نسبی می‌یابد و محدود به زمان و مکان خاص ...
مرحوم عبدالحسین زرین‌کوب
تاریخ در ترازو
سوال یک:
چگونه مذهب تشیع هویت خود را بدون جذب شدن در عامه حفظ کرد؟
سوال دو:
چگونه مکتب حقیقی اهل‌بیت ویژگی‌های خود را از شاخه‌های افراطی شیعیان مشخص کرد؟
تشیع در مسیر تاریخ
دکتر سید حسین محمد جعفری
ترجمه دکتر سید محمدتقی آیت‌اللهی
دفتر نشر فرهنگ اسلامی